"Hesar û kûçikên bavê min" ango "Kynodontas"

Kefgîr

Jan Šhavankmajer / Dimensions of Dialogue

Bi ser rûyê tirsiyayî de baran bi hemdê xwe dibare. Hebên tereza ji nîvro de bariya ye hê li ber koka darê kombûyî ne. Vê carê tirsa terezê min gihand baranê. Gere berevajî vê bûya lê tu tiştekî min ne weke xwe ye. Wexta dilopa baranê ya ewil xwe gihand simbêlên min, difikirîm; tirs mere dike hertişt. Berî hertiştî heywan bûm, bi çend derbên kefgîrê bûm însên. Qe nebe bûm nîvînsên. Wî nêviyê din çi ye nizanim. Ger min zanîbûya ezê niha ne li ber koka vê darê û ne li binê vê şilbaranê bûma. Heyv carcaran li ezman  di qelş û tîşên ewran re dikene. Ne bes e û bir ser de şerqîna birûskan e. Bo tirsê sehne amade ye.

Di navbêna 'esir  û muxreban de her tim bêhna min diçike. Di vî nîrê teng de serê min didewixe. Ti kes nikare di vî nîrî de du keviran deyne ser hev. Ji şiyarbûnê re dereng e û ji xewê re zû. Ji mirinê re rohnî û ji jiyînê re tarî ye. Mîsal; tê here ser çem masiyan bigre, jixwe masî jî li benda te ne? Tê here ber deriyê hezkiriyê; perde kişiyaye, tenê tê karibe di pişt perde û camê re li dengê televîzyonê guhdar bike. -gelî temaşevanan, îro li gundekî geliyê Bedlîsê jinekê bi dehan derbên kefgîran mêrê xwe xist haleke xirab, li gor saloxdanên gundiyan xanimê gotiye; bila dia bike min xwe negihand demançê, em jî dibêjin axir xwe negihandiyê û mêrik hê dijî, lê li gor agahiyên bijîşkan; ji ber derbên di serê xwe de xwariye wê mêrik êdî nema karibe biaxive, xanim lê zêde dike û dibêje; bila zimanê wî di qûna wî de be, heşayî hizûra we canik û camêran...- Di vî nîrî de ro zû teslîm û tarî zûtir desthilat dibe. Bi vî awayî ne mumkin e tu tiştekî bikî. Helbet rê li ber hin rewşên din vedibe -tirs- lê êdî ev rewş ne eydî wî nîrê teng in. Tirs milkên şevê ye û baran milkê ewran lê kefgîr ne tenê milkê danizilînê ye. Ez ne milkê xwe û dinya ne milkê lawê ti bavan e. 

Heyv hê dikeniya û ez nedigirîyam. Dengek hat ji mitbexê. Reqîn bi firaqoçikan ket. Min di qulika miftê re li derve dinerî, kefgîr bi kevçî re, kêr bi çoçikê re direqisî.  Bi va herdu çavên seran min dît firingiyê serî li ber kêrê ditewand, kefa li ser goştê nîvkelî difiriya û xwe li ser kefgîrê datanî, dilopên ji kefgîrê dinizilîn diçipiyan hundirê beroşê. Hêlawa xwarinê hundir xumam kiribû. Hilkişiya îsot, qepaxa qanozê xwe vekir û xwe guşî ser xwarina bi keldûxan kir. Hingê tûj bû bêhna wê pişkinînekê girt bêvila min. Sor bûm, mor bûm lê min xwe negirt. Bi dengekî pişkinîm, eybe mere bêje, tayikê qûna min hew mabû biqetiya. Bi dengê min re firaqoçik hemû li xwe fitilîn, agirê binê xwarinê di cîh de tefiya, qepaxa îsotê xwe li qanoz şidand, firingî û çend perçên wê yên hurkirî ji ber kêrê reviyan  û xwe çengî selikê kirin, goştê di beroşê de bû mirîşka tûmenî û bê serî got qidqidîk. Bi rêberiya kefgîrê re hemî firaqoçik li min fitilîn. Kefgîr li pêş. Meşiyan. Min hişk bi destikê derî girt. Kêrê serê xwe di binê derî re derxist lê doxa wê nehişt derbasî hêla min bibe. Carekê kefgîrê jî xwe ceriband. Ez û wî seriyê qulqulî li rû hevdû man. Min dît her qulikeke kefgîrê çaveke ji çavên kevjalan e û hem ji pêş dibîne hem ji paş de. Xwe li derî esirand lê hewante. Destên min bi destikê derî ve min lingê xwe bilind kir bo pêlê serê wê bikim. Xwe weke birûskê bi derbekê re kişand. Vegeriyan. Li hev civiyan. Bi min ne bo şêwrê bû ev kombûn. Derboyek du kevçî bûn ling, du kêr bûn dest û pê, du sênîk mil, kefgîr di ortê de bû sîng û serî û nav.  Welhasil yek şervan. Bi hêbeta gladyetorekî Romeyî êrîşî derî kir. Bi derbeke kêran du tîşş di derî de vekir. Wey bavo. Bû qirçeqirca nava min. Vekişiya. Li bendî mam careke din êrîş bike. Destikê derî di destên min de sist bû. Dîsa hat. Vê carê lingên wî ji erdê qut bûn. Hê li hewa bû min derî bi ser de vekir. Weke xiraka li hesin keve pengizî, ji hev belawela bû. Min bazda deriyê derve. Weke gullê pekiyam ji hundir. Qudûmê min dikira ji devê min derketa. Xwêdanê girtibû eniya min, vereşiyam. Qederekê di binê baranê de meşîyam. Dirêj bûm li binê darekê, rûyê min li ezman. Qedereke din baranê vekir. Heyv di qelş û tîşên ewran re dikeniya. 

Fa Dîyez Fadil

 

"Fadilo!Min tu dît ha!"   

Ketim şopa çiyê 'dilo'g haylo.' Li ber lingên ez ê peya, berfirehe dinya. Girover e, şemamokin bîr û neanînên ez ê 'dengê wî hat jixwe hûn zanin kî ye.'   Ez im qeçaxcîyê piran, gurê newalan, çûkê ezmanan, wezindarê bermemikan, dizê pirteqalan. Wî. Gere min negotiba. Ma we dît? Qe nebe we bihîst? Bask bi ber min ve hatin. Zanim çav dîtibe înkar nabe. Sedeq. Xwezka. Ne gûşiyek tirî ba ma. Li serê civatan ba ma. Helke-helka kewê kişiya ye ber siya gir-daran ba ma. Xişte-xişta kûsiyê ber hûr-deviyan ba ma. Û te bang bikira ber bi çemê mûradê. Dengê te di ber guhê Eyşikan re bişeqitiya û xwe bigihanda Îslim Xatûnan. Apê Çolo! Ho Apikê Çolistano! Hişk û ziwawo, qentirê binê barê ezingawo. Deng li min venegeriya xwezka. Qorika min qalind dibe. Pîne ji hev vediçirin. Pişta xwe didim konê Apê Çolistano, dikevim şopa çiyê 'dilo'g haylo.' Wezê nemînim li Carbekiriyê, lê qereçiyayê. Wezê herim ji xwe û te re bînim heft barên şivzt-darê bêjingan. Tê bipêça di qûna kêş de. Min ê dû bikişanda  û tê jî birada. 'Îkîncî bî defa' ya vêya tuneye. Weke dinyayê. Qe roka mere carekê bixeyide, careke dî naçe ava. Tu jî zanî kevoka sor û sipî ya li ber delêvan, 'tobedarê bejna te me.' Bergîra min dimeşe bi hêstiran re. Çavê xwe li dara hewşê ya bi hemdê xwe pel weşandiye digerînim. Bilind e. Xûşîna bê ye. Difîzzîne, 'dilan negirin dil meresin' dibêje. Ketim şopa lihêf û doşegên qedîfe da, haylo'g dilo. Ji xewa çiyê şiyar bûm. Li çavên wê rast hatim 'kaniya kilan.' Sîng û berên wê 'ûbe bûn, bexçê gulan. Min dît ez li 'pî kî, tu li pî kî' kewê gozel dixwend li ser gulîkî. Me rêka xwe bi nêvî kir. Wê ji 'ramûsanan re pir qelsî kir.' Encax wê gavê 'bişkok qetiya, sîngê sipî kir.' Min barê xwe gihand heta ser vî delêvî. Du movik di pişta min de şikiyan. Li ser wî zêrçinî vezeliyam. Ketim bergiya sol bemolan, 'dilo'g haylo.'